Mùa khô 2020, ĐBSCL lại đối diện một mùa hạn mặn khốc liệt, đảo lộn đời sống xã hội rất lớn ở vùng đất trù phú. Theo Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia về sinh thái ĐBSCL về lâu dài, ĐBSCL nên có hướng đi đúng đắn, cụ thể như sau.
Trong bối cảnh này, Nghị quyết 120 của Chính phủ chính là lời giải chiến lược lâu dài cho ĐBSCL, cần kèm theo dự phòng tình huống cực đoan, trong đó chú ý đặc biệt đến nhu cầu nước sinh hoạt vùng ven biển.
Chìa khóa trung tâm của vấn đề là chuyển hóa nền nông nghiệp ĐBSCL theo tinh thần NQ120 từ thuần túy sản xuất chạy theo số lượng sang tập trung vào chất lượng. Số lượng ít hơn nhưng sạch hơn, giá trị cao hơn, đa dạng hơn.
Chúng ta đã thoát đói từ lâu, nay muốn làm giàu thì cách làm phải khác thời thiếu lương thực. Nếu chỉ miệt mài tăng sản lượng sản phẩm thô, giá rẻ thì không thể tiến đi đâu xa được.
NQ 120 cũng xác định xoay trục chiến lược sang ưu tiên thủy sản, hoa màu, cây trồng khác, rồi mới tới lúa.
Không cần thâm canh ba vụ, ĐBSCL vẫn dư sức đảm bảo lượng lúa gạo cho an ninh lương thực quốc gia, nhưng ưu tiên số một bây giờ không phải là làm ra thật nhiều lúa giá rẻ, mà tập trung vào chất lượng, thu nhập.
NQ120 cũng chỉ rõ cần xem nước mặn, nước lợ, nước ngọt đều là tài nguyên chứ không chỉ là nước ngọt phục vụ tối đa hóa lượng lúa như trước đây.
Cụ thể về lâu dài, cần giảm bớt một vụ lúa ở vùng đầu nguồn để hấp thu nước lũ, kèm theo là phù sa và tôm cá, vào ruộng đồng để cải thiện đất đai, tăng lượng nước để cân bằng mặn - ngọt trong mùa khô. Với vùng ven biển thì nên chuyển dần sang canh tác theo mặn, theo mùa, phù hợp với quy luật thiên nhiên. Song song đó, cần tăng cường các giải pháp về nước sinh hoạt.
Để chuyển đổi được thì Chính phủ cần có hẳn một chương trình chuyển hóa nền nông nghiệp, giúp người dân về mặt tổ chức, kỹ thuật, tài chính, chế biến sản phẩm, xây dựng thương hiệu, chuỗi giá trị, tìm kiếm thị trường cao cấp hơn. Thị trường trong nước bây giờ cũng đòi hỏi chất lượng sản phẩm nông nghiệp cao hơn.
Hiểu và thích ứng với quy luật tự nhiên thì chúng ta đỡ tốn sức, loay hoay chống lũ, chống hạn - mặn, mà còn tận dụng được cơ hội trong đó.
